Дармаева Санжай-Ханда Долгоржаповна

Дармаева Санжай-Ханда Долгоржаповна родилась в с.  Санага Закаменского района в 1956 году.

В 1973 году? закончив Санагинскую среднюю школу,  работала на родине.

С 1981-1983 годы училась в г. Екатеринбург, получила  среднее техническое образование по специальности  «метеорология». До выхода на заслуженный отдых работала начальником  Санагинской метеостанции Закаменского района.

С 1988 года является членом районного литературного  объединения «Уран Душэ», была участником XV конференции  молодых и начинающих писателей (1993 г).

Санжай-Ханда Долгоржаповна — автор книги «Сэдьхэлэй уянга» (2004 г.)

Её стихи вошли в сборник «Ветер Востока» и в антологию бурятской поэзии «Круг времени» (1983 г., 1988 г.)

Является лауреатом премии имени Мэлса Самбуева в области поэзии (1993 г.), обладательницей Гран-при в области поэзии «Алтарганы-2006».

В 2010 году участвовала в республиканском конкурсе «Юhэн тугай hүлдэ».

В 2012 году вышла в свет её книга «Эхэ нютаг».

В 2012 году стала членом Союза писателей Бурятии.

В 2015 году к юбилею поэта М.Ж. Самбуева много труда вложила при издании нового сборника стихов «Би тайгын хүбүүнби».

    В 2016 году стала лауреатом конкурса эссе в рамках Всебурятского международного фестиваля «Алтаргана — 2016».

«Тоонтомни»

Аглаг тэнюухэн арюухан тоонтомни,

Ая гангаар анхилнаш зундаа.

Нараар толормо нэлэнхы дайдамни

Найдалаар халима налгайхан үлгымниш.

Дун сагаахан дулаахан тоонтомни

Дунгяаран манарнаш дуулимхан агаартаа.

Сэсэгээр hалбарма сэлгеэхэн Санагамни

Сэнгүүхэн наhанайм сэнтэйхэн эхинши.

«Эжы абамни»

Альган дээрээ бөөмэйлһэн,

Арюун сагаан эжыһээмни

Хангай энэ дэлхэйдэ

Хайрата юумэн байха аал?

Эрхы дээрээ тэнжээһэн,

Эмгэн буурал эжыһээмни

Энэ сэлгеэн юртэмсэдэ

Энхэргэн юумэн байха аал?

Үбэр дээрээ үндылгэһэн,

Үбгэн буурал абаһаамни

Үлзы энэ дэлхэйдэ

Үнэтэ юумэн байха аал?

Библиография

Отдельные издания

  1. Сэдьхэлэй уянга [Текст]: шүлэгүүд / С-Х. Дармаева. — Улаан-Үдэ: Буряад үнэн, 2004. – 76 н.
  2.  Эхэ нютаг [Текст]: шүлэгүүд / С-Х. Дармаева. — Улаанбаатар: Мөнх-Арьяа ХХК-д эхийг бэлтгэж хэвлэв, 2012. – 78 н.
  3. Үлгын дуунай аялга  = [Колыбельная : стихотворения] / С.-Х.  Дармаева ; рисунки А. Намсараева ; фото А. Бабалаева. – Улан-Удэ, 2020. – 175 н. : фот. – Текст на бурятском языке. – Текст : непосредственный.

Публикации в периодических изданиях

1988 

      1. «Үүрэй наран эрьен ерэхэл» : шүлэгүүд / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный // Буряад           үнэн. – 1988. – Нояб. 26 (№ 272). – Н.4. – Текст на бурятском языке. – Из содерж. : Хээрын                     һалхин ; Шимни этигэ! ; Аадар ; Орхиһой ; Аалихан хаһада ; Аялгаар эрьехэл ; Шэбэнүүр                       бороодо.

1989 

      1. Намар ; Һүниин хүгжэм : [шүлэгүүд] / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный // Буряад                  үнэн. – 1989. – Нояб. 25 (№ 271). – Н. 4. – Текст на бурятском языке.

1991 

      1. Аадар ; Аялгаар эрьехэл ; Хээрын һалхин ; Намар : [шүлэгүүд] / С.-Х. Дармаева. – Текст :                       непосредственный // Ажалай туг. – Захаамин, 1991. – Июлиин 6 (№ 81). – Н. 4. – Текст на                     бурятском языке.

1992 

      1. Санага ; Хабарай дуун ; Хариин дайдын… ; Хэмтэй залуу наһанайм… ; Газар дэлхэйдэ бордоһон            хурылаад… ; Үдэшын боро хилэн нэмэргые үргэжэ… ; Сэнхир мүнгэн орьёл өөдэ… ; Сонхын                  саана бороо… ; Мүшэтэ сэнгүү һүни… ; Намар ; Хээрын һалхин ; Хара һанаата хоб үгын…:                     [шүлэгүүд] / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный // Зэмхэ сэсэгэй зэрэлгээн соо /                       составитель и редактор Н. Д. Гармаева. – Закаменск, 1992. – Н. 47-53 : фот. – Текст на                           бурятском языке.

     2. Шэнэ гэрэй һуури табихадаа ; Мориной соло дуудалга ; Мориной соло ; Аршаанда амархадаа ;           Бурханда мүргэхэдөө : Захааминай буряадуудай урдын ёһо заншалнууд  / С.-Х. Дармаева. –                 Текст : непосредственный // Зэмхэ сэсэгэй зэрэлгээн соо / составитель и редактор Н. Д.                       Гармаева. – Закаменск : Закаменскын районно типографи, 1992. – Н. 117-121. –Текст на                       бурятском языке.

 

1993 

      1. Намар : [шүлэг] / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный // Буряад үнэн. – 1993. – Окт. 19              (№ 199). – Н. 3. – Текст на бурятском языке.

1994 

     1. Би – хүмби ; Хүрьһэтэ алтан дэлхэй дээрэ ; Үбэлэй зураглал ; Дуран гээшэ юун бэ? ; Хайрлыш,              хүн, инаг дураяа ; Дуһал : [шүлэгүүд] / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный // Уран                    Дүшын угалзанууд : (хамтын согсолбори) / [составитель С.-Х. Д. Дармаева]. – Закаменск, 1994. –          Н. 64-67. – («Уран Дүшэ» литературна нэгэдэлэй 25 жэлэй ойдо). – Текст на бурятском языке.

1996

  1. Хээрын hалхин [Текст]: шүлэг / С-Х. Дармаева // Байгал № 4. — Улаан-Удэ, 1996. — н. 48-50.

1998 

      1. Аадар ; Хэнзэ мэдэрэл ; Намар : [шүлэгүүд] / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный //                 Сагай дүхэриг : буряад шүлэгэй антологи, 1983-1998 / суглуулан бүридхэбэ Б. С. Дугаров, Л. Д.             Тапхаев, Р. Ш. Шоймарданов. – Улаан-Үдэ, 1998. – Н. 134-135. – Текст на бурятском языке.

      2. Хүрьһэтэ алтан дэлхэй дээрэ… ; Үбэлэй зураглал ; Дуран гээшэ юун бэ? ; Хайрлыш, хүн, инаг                  дураяа… ; Дуһал : [шүлэгүүд] / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный // Ветер Востока =              Зүүн зүгэй һэбшээн : стихи и песни = шүлэгүүд ба дуунууд : посвящается 80-летию ВЛКСМ /                Государственный комитет РБ по делам молодежи, туризма, физической культуры и спорта,                Союз писателей Бурятии, Молодежное творческое объединение «Ветер Востока» ; [редактор            Р. Шоймарданов]. – Улан-Удэ, 1998. – Текст на бурятском языке.

1999  

     1. Уран Дүшын оройдо ; Дуһал ; Инаг дуранһаань бү арса инагни… : Энхэрэл ; Тоонтомни ; Морин           хуурай аялга ; Зунай үглөө ; Бунхан уулын…; Дурлаарай ; Тохорюунууд ; Хэзээб даа би нүгшэхэб           ; Редакторта : [шүлэгүүд] / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный // Ажалай туг. –                         Захаамин, 1999. – Авг. 17 (№ 33). – Н. 2. – Текст на бурятском языке.

      2. Һүниин бороо ; Кимоно дээрэхи зураг тухай ; Хүнэй наһан ; Гэртээ бусахам ; Эжымни : (поэмэ)            :[шүлэгүүд] / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный // Ажалай туг. – Захаамин, 1999. –                  Июлиин 13 (№ 28). – Н. 2. – Текст на бурятском языке.

2000

  1. Намар; Үбэл; Хээрын һалхин [Текст]: шүлэгүүд / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2000. – Нояб. 7.
  2. Зунай үглөө; Ган ; Гарса ; Ангир шубууд ; Бү арса ; Намарай эхин ; Намарай гуниг : шүлэгүүд / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный // Морин хуур. – 2000. – № 3-4 (5-6). – Н. 49-52. – Текст на бурятском языке.

2001

  1. Алтан һогоон [Текст]: поэмэ / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2001. – Мартын 27.
  2. Улаалзай [Текст]: поэмэ / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2001. – Апр. 17.
  3. Дүлэтэ дайе дабаһан, ажалай алдар олоһон, арбан үхибүүнэй эсэгэ, фронтовик-метеоролог [Текст]: зураглал / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2001. – Майн 15.
  4. Багшадаа; Зунай үглөө; Юундэшьеб даа; Һүниин бороо; Енгорбой; Утаата; Далахай; Мэлэ [Текст]: шүлэгүүд / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2001. – Июниин 26.
  5. Валидаа; Шара-Азарга; Хуртага [Текст]: шүлэгүүд / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2001. – Июлиин 3.
  6. Алтан һогоон : (поэмэ) / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный // Буряад үнэн: Дүхэриг. – 2001. – Июниин 7 (№ 65). – Н.13. – Текст на бурятском языке.

2002 

     1. Хайрлыш, хүн, инаг дураяа… : [шүлэг] / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный // Буряад               үнэн. – 2002. – Мартын 7 (№ 27). – Н. 15. – Текст на бурятском языке.

2005

  1. Шэнэ дуунууд [Текст]: дуунууд / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2005. – Июлиин 26.

2006

  1. Түрэл дайдын һэбшээн [Текст] / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2006. – Мартын 28.
  2. Хубилшадаг һаа … [Текст]: шүлэг / С.-Х. Дармаева // Буряад үнэн. — 2006. — Апр. 13.
  3. Холбоо дугы  [Текст]: шүлэг / С.-Х. Дармаева // Буряад үнэн. — 2006. — Апр. 13.
  4. Ганса уляаһан [Текст]:шүлэг / С.-Х. Дармаева // Буряад үнэн. 2006. — Апр. 13.
  5. Дуһалхан [Текст]: шүлэг / С.-Х. Дармаева // Буряад үнэн. — 2006. — Апр. 13.
  6. Энхэрэл [Текст]: шүлэг / С.-Х. Дармаева // Буряад үнэн. — 2006. — Апр. 13.
  7. Уг изагуурни [Текст] / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2006. – Июниин 27.
  8. Санага; Захаамин; Сэхирни; Эхэнэрэй заяан [Текст]: шүлэгүүд / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2006. – Июлиин 25.
  9. Захаамин; Мүшэмни болоорой [Текст]: дуунууд / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2006. – Авг. 29.

2008

  1. Алтарганые угтуулан [Текст]: шүлэгүүд / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2008. – Майн 27.

2010

  1. Түрэл нютагтаяа хахасалга [Текст] / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2010. – Майн 25.

2011

  1. Сэсэ буляалдаан [Текст]: жороо үгэнүүд / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. – Захаамин, 2011. – Мартын 25.

2012

  1. Эхэ нютаг; Эхин; Тоонтомни; Нютагаа бусалга; Санага [Текст]: шүлэгүүд / С-Х. Дармаева // Байгал № 2. – Улаан-Үдэ, 2012. – н. 81-84.

2013 

     1. Холбоо дугы ;Тохорюунууд : шүлэгүүд / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный //                          [Антология бурятской литературы] / Буряад Республикын Правительство, Буряадай гүрэнэй                университет, Монгол шэнжэлэлгын түб ; составители А. Л. Ангархаев, Г. Ц.-Д. Буянтуева. –                    Улаан-Үдэ, 2013. – Т. 1 : Буряад шүлэгэй далай. – Н. 382-383 : фот.– Текст на бурятском языке.

2016

  1. Үбэлэй шүлэгүүд [Текст]: шүлэгүүд / С-Х. Дармаева // Байгал №1. – Улаан-Үдэ, 2016. – н. 80-82.
  2. Уран Дүшэ: уула хадын аялга [Текст]: / С-Х. Дармаева // Байгал № 6. – Улаан-Үдэ, 2016. – н. 3.
  3. Нангин үндэһэнэй нэгэ һалаахан [Текст]: эссе / С-Х. Дармаева // Буряад үнэн, 2016. – Июлиин 27.
  4. Зунай үглөөгүүр; Аадар; Үүлнүүдэй ёохор; Наранай хэлтэрхэй; Зүүдэндэм харагдаа; Мүнхэ намар; Намарай гуниг; Намар; Ангир шубуухай [Текст]: шүлэгүүд / С-Х. Дармаева // Буряад үнэн, 2016. – Июлиин 27.
  5. Эрьюулгэ ; Уулын эзэн таабайдаа… : шүлэгүүд / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный // Алтан модоной баяр : Монгол, Ород, Хятад Уластахи буряад ирагуу найрагшадай уран бүтээлэй түүбэри. – Улаан-Үдэ, 2016. – Н. 92-94 : фот. – Текст на бурятском языке.

2017 

     1. «Уран Дүшын» угалзанууд / подготовила Г. Базаржапова. – Текст : непосредственный //                       Буряад    үнэн. – 2017. – Июниин 7 (№ 22). – Н. 17 : фот. – Из содерж. : Санага: [шүлэг] / С.-Х.                 Дармаева. – Н. 17. – Текст на бурятском языке.

2019

  1. Эхэ нютагай холбоо [Текст]: шүлэг / С-Х. Дармаева // Буряад үнэн, 2019. – Июлиин 26.

2020

  1. Санага; Захаамин; Сэхирни; Эрьен ерэе [Текст]: шүлэгүүд / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. — Захаамин, 2020. – Янв. 31.
  2. Санагын дасанай түүхэ [Текст]: / С-Х. Дармаева // Буряад үнэн № 3 (вкладыш). — Захаамин, 2020. — Июлиин 31.
  3. Тоонтомни; Эжы абамни [Текст]: шүлэгүүд / С-Х. Дармаева // Ажалай туг. — Захаамин, 2020. – Окт. 30.

2021 

     1. Ая ганга ; Байгал дээрэ үдэшэлэн ; Эхэ газар ; Сууха хуур ; Луута баатар ; Айлшан бэшэбди ; Эхэ            нютагай холбоо : [шүлэгүүд] / С.-Х. Дармаева. – Текст : непосредственный // Уран-Дүшэ :                      хамтын согсолбори / литобъединение  «Уран-Дүшэ» Закаменского района ; [редактор С.-Х. Д.           Дармаева ; согсолон бүридхэгшэ Д. Ц. Тогмитова]. – Улан-Удэ, 2021. – Н. 130-139 : фот. – Текст             на бурятском языке.

 

Статьи о творчестве С.-Х. Дармаевой

  1. Шойдоков, Б. «…Гэгээн сагаан Санагадаа»: шүлэг [Текст] = [Святой земле —  Санаге: стихи] / Б. Шойдоков // Буряад үнэн. — 2006. — Апрелиин 13.
  2. Санжай-Ханда Дармаевагай шэнэ ном нара хараба «Үлгын дуунай аялга» [Текст]:  / статья Цырен-Ханда Дарибазаровой // Ажалай туг. — Захаамин, 2020. – Нояб. 13, 27.
  3. Жанчипов, Б. Санжай-Ханда Дармаева : танилсагты / Б. Жанчипов. – Текст : непосредственный // Буряад үнэн. – 1988. – Нояб. 26 (№ 272). – Н. 4 : фот. – Текст на бурятском языке.